به گزارش پایگاه جهادگران؛ سال ۱۳۷۹ بود که سازمانی با عنوان سازمان بسیج سازندگی توسط مقام معظم رهبری با هدف افزایش خدمت‌رسانی به آحاد جامعه به وسیله نیروهای جوان و احیای ارزش‌های جهادی شکل گرفت.
محرومیت‌زدایی و ارائه خدمت به مردم مناطق محروم یکی از وظایف این سازمان شد و تاکنون ورود این سازمان به عرصه‌های متعدد عمرانی، بهداشتی، آموزشی را شاهد بوده‌ایم. جهادگران بسیجی در این سازمان توانسته‌اند در مناطق محروم رنج‌های زیادی را از دوش مردم این مناطق بردارند.
نقش این سازمان در خراسان‌جنوبی با توجه به وجود محرومیت‌ها در استان پررنگ‌تر است و این سازمان تاکنون توانسته با پیش‌قدم شدن در محرومیت‌زدایی قدم‌های مثبتی را برای حل مشکلات مردم بردارد.
پای گفت‌و گو با مهدی هنری مسؤول بسیج سازندگی خراسان‌جنوبی نشستیم تا چگونگی و نوع اقدامات این سازمان برای محرومیت‌زدایی را از زبان وی بشنویم.
عرصه فعالیت سازمان بسیج سازندگی محدود به فعالیت‌های عمرانی و سازندگی است و یا شامل مسائل فرهنگی نیز می‌شود؟
هنری: اساس تشکیل سازمان بسیج سازندگی بعد از ادغام سازمان جهاد سازندگی با وزارت کشاورزی به فرمان مقام معظم رهبری در ابتدای امر مبنا بر غنی‌سازی اوقات فراغت دانش‌آموزان و دانشجویان در اردوهای جهادی بود.
پشتوانه و زمینه تمام فعالیت‌های انجام شده در سازمان فرهنگی است که در سه حوزه اصلی پیگیری می‌شود که بحث عمران و محرومیت‌زدایی یکی از این حوزه‌ها است. این سه محور شامل محرومیت‌زدایی، اردوهای جهادی و اقتصاد مقاومتی و خصوصاً اشتغال و توانمندسازی است.

یکی از مشکلاتی که بیشتر باعث بیکاری است فقر فرهنگی است، در این زمینه چه اقداماتی انجام شده است؟
هنری: بیشتر روستاهایی که به عنوان منطقه محروم شناخته شده‌اند به دلیل تکرار صفت محرومیت به دنبال فردی هستند که آن‌ها را از محرومیت نجات دهد و بیشتر به دنبال جذب هر نوع سرمایه از مسؤولین هستند در صورتی که هر منطقه با توجه به پتانسیلی که دارد و تغییر این رویکرد می‌تواند با ورود ساکنین همان منطقه متحول شود.
ورود مردم برای رفع محرومیت
اکنون در شش دهستان استان با همین مدل (ورود مردم برای رفع محرومیت و فعالیت‌های اقتصادی) محرومیت‌زدایی پیگیری می‌شود که در آن شخصی به عنوان تسهیل‌گر امور وارد محیط روستا شده و با تشویق مردم به عهده‌دار شدن فعالیت‌های ذکر شده کمک می‌کند. در اکثر موارد افراد خواهان اشتغال در روستاها به فردی برای مشاوره و به خصوص پیداکردن بازار هدف محصول تولید شده نیاز دارند و بیشتر نیازمند حامی برای پایدار کردن فعالیت اقتصادی خود هستند و در واقع بسیج سازندگی همین نقش را به عنوان حلقه اتصال مردم با دستگاه‌ها دارد تا مشکلات حوزه اشتغال سریع‌تر رفع شود.

مشکلات عمده‌ای که جامعه هدف سازمان بسیج سازندگی در حوزه‌های فعالیت خود با آن مواجه است؟
هنری: اصلی‌ترین مشکل خراسان‌جنوبی مسئله آب است که حتی در روستاها و مناطق مرزی باعث مهاجرت شده است.تاکنون توجه جدی به حل این مشکل نشده است؛ در واقع توزیع اعتبارات در شهرستان‌ها به گونه‌ای است که هر دستگاه از اعتبار تخصیصی رضایت داشته باشد ولی براساس نیازسنجی و مشکلات هر منطقه بودجه تخصیص نمی‌یابد درحالی که بیشترین مشکلات هر روستا مربوط به آب شرب، آب کشاورزی و قنات است اما این موضوع در آخرین ردیف از بودجه قرار می‌گیرد.
بروکراسی اداری مانعی بر سر ایجاد اشتغال
به دلیل اینکه اولویت‌بندی درستی برطبق نیازهای اساسی مردم صورت نمی‌گیرد حل این مشکلات بسیار کند پیش می‌رود. در قرارگاه پیشرفت و آبادانی سازمان بسیج سازندگی که جدیداً تأسیس شده با این اولویت توزیع اعتبارات انجام می‌شود. در بحث فرهنگی نیز بیکاری مشکلی است که منجر به بروز معضلات فرهنگی و اجتماعی از جمله اعتیاد شده است. حتی برخی قوانین دست و پاگیر و بروکراسی اداری مانعی بر سر ایجاد اشتغال شده که به مسائل فوق دامن می‌زند.
با توجه به وضعیت منابع آبی استان، اقدامات بسیج سازندگی در جهت استفاده بهینه از این منابع چه بوده است؟
هنری: یکی از راهکارها در این جهت احیا و مرمت قنوات است که در اولویت سازمان قراردارد و حتی کمتر ۲۵ درصد قنوات احیاء نشده و هر ساله به خاطر سیلاب‌های جاری شده مشکلات بیشتری به آن افزوده می‌شود و خواهان اعتبار ویژه‌ای در این بخش است؛ با این روش می‌توان قنات‌هایی که به مدت طولانی به عنوان مثال ۴۰ سال خشک بوده را احیاء نمود و این امر اتفاق افتاده که به ظاهر غیرممکن بوده است. احیای این قنوات با سرمایه‌گذاری مشترک بین مردم و دستگاه‌ها انجام می‌شود.
افزایش بهره‌وری منابع آب موجود و تغییر الگوی کشت
از دیگر راهکارهای افزایش بهره‌وری منابع آب موجود و تغییر الگوی کشت است که در حال بررسی و اقدام می‌باشد و به عنوان مثال برای فرهنگ‌سازی این امر به جای کشت‌های آب‌بر، نهال زرشک که آب کمتری مصرف می‌کند به طور رایگان بین مردم توزیع شد که حتی با استقبال مردم رو به رو شده و طرح موفقیت‌آمیزی بوده است.
ورود بسیج سازندگی برای ذخیره رواناب‌ها
از دیگر راهکارهای مهم و تأثیرگذار در افزایش بهره‌وری منابع آب موجود استفاده از رواناب‌های حاصل از بارش‌های فصلی است که به دلیل عدم استفاده صحیح وارد کشور افغانستان می‌شود؛ نیاز است تا سازه‌های آبخیزداری برای ذخیره این رواناب‌ها احداث شود و به همین خاطر سازمان به این بحث ورود کرده است. مشکل کم‌آبی در کشاورزی را با جمع‌آوری همین رواناب‌ها می‌توان حل کرد.

تعامل دستگاه‌های دولتی با سازمان بسیج سازندگی چگونه بوده است؟
هنری: سازمان بسیج سازندگی به صورت مستقل به عنوان یک سازمان اجرایی طبق قانون فعالیت می‌کند و همین امر باعث شده تا با تغیر دولت‌ها خیلی در روند اجرا و پیگیری پروژه‌ها تغییرات محسوسی صورت نگیرد اما از جهت گرایشات سیاسی تغییر دولت‌ها در روند کار بی‌تأثیر نیست.
سازمان بسیج سازندگی وظیفه اصلی خود را خدمت به مردم می‌داند و از سوی سازمان بسیج سازندگی هیچ‌گونه برخورد سیاسی در تعامل با دولت مدنظر نمی‌باشد؛ در واقع هیچ برنامه‌ای جز با تعامل تمام دستگاه‌ها با یکدیگر اجرایی نمی‌شود و به ثمر نمی‌نشیند.مشکل اساسی در تعامل با دستگاه‌ها کاهش بودجه کلی آن‌ها است اما با این وضع بسیج سازندگی فعالیت‌های خود را متوقف نکرده و حتی حجم بیشتری از پروژه‌ها را در مقایسه با برخی دستگاه‌ها انجام داده است. در حال حاضر با مدیریت فعلی استان و معاونت عمرانی استانداری تعامل خوبی شکل گرفته است.

مهم‌ترین دستاورد اردوهای جهادی و طرح‌های هجرت را بیان کنید و آیا نقطه ضعفی هم در این طرح‌ها وجود دارد؟
هنری: این اردوها تاثیرات دوسویه درونی و بیرونی بر روی جهادگران دارد. این افراد بهترین زمان فراغت خود را برای انجام فعالیت‌های جهادی قرار می‌دهند که باعث تأثیراتی بر فرد می‌شود و علاوه بر آن موجب تقویت مدیریت فردی و گروهی می‌گردد که حتی باعث شده تا این قبیل افراد به سطوح بالای مدیریتی انقلاب اسلامی دست پیدا کنند.
مشارکت توأمان مردم و جهادگران در اردوهای جهادی
در وجه تأثیرگذاری بیرونی آن نیز باعث افزایش امید در مردمی که این خدمات را دریافت می‌کنند، می‌گردد. مهم‌ترین ویژگی این اردوها مشارکت توأمان مردم و جهادگران در قالب این نوع برنامه‌ها است. مشکل یکی از روستاهایی که در نهبندان اهالی آن دچار مشکلات بهداشتی و مبتلا به بیماری پوستی بودند بر اثر همین بازدیدها از مناطق محروم و حضور برخی مسؤولین حل شد.
مهم‌ترین نقطه ضعف موجود که با برنامه‌ریزی‌های جدید برای اردوهای جهادی وجود داشت و حل شده است عدم تداوم حضور یک گروه جهادی در هر منطقه و نیمه‌کاره ماندن طرح‌ها بود. در همین راستا در قالب طرح اعتلای جهادی سازمان بسیج مستضعفین برنامه‌ای را ابلاغ کرده است که در آن گروه‌های جهادی در اقشار مختلف سطح‌بندی شده‌اند و قرار بر این است که هر گروه جهادی با انتخاب منطقه‌ای برای انجام فعالیت به مدت ۳تا ۵ سال در آن منطقه حضور یافته و فعالیت‌های خود را پیگیری کند.

سازمان بسیج سازندگی در طرح‌های اشتغالزایی و معرفی آن‌ها چه فعالیت‌هایی را انجام داده است؟
هنری: در این راستا هر منطقه‌ای را براساس پتانسیل‌های آن شناسایی کرده‌ایم تا نوع ظرفیت اشتغال آن معین شود و به نوع صنعت تبدیلی در آن منطقه قابل احداث است تا در راستای همین عمل نوع اشتغال افراد مشخص شود. بیشتر موارد فعالیت‌های بسیج سازندگی برای ایجاد مشاغل خرد و خانگی است که برطبق اصل فوق افراد برای اشتغالزایی هدایت می‌شوند.
عدم انحراف تسهیلاتی در طرح‌های اشتغالزایی بسیج سازندگی
مزیت این‌گونه راهبرد این است که آموزش، ارائه تسهیلات و تأمین بازار هدف در آن توأم با یکدیگر تأمین می‌شود. در همین راستا فعال کردن نهادهای واسط مردمی برای ایجاد اشتغال، تأمین بازار فروش و عدم انحراف تسهیلاتی(هزینه‌کرد تسهیلات در موضوعی دیگر) از دیگر فعالیت‌های سازمان برای اشتغالزایی و توسعه پایدار طرح‌ها می‌باشد.
مزیت این طرح نسبت به سیستم ارباب رعیتی(فئودالی) در زمان طاغوت این است که سود تولیدشده از دست‌رنج تولیدکنندگان به خود تولیدکننده می‌رسد و از این سود درصدی به آن نهاد واسط مردمی برای فعالیت‌ها و هماهنگی‌های انجام شده داده می‌شود.

باوجود خام‌فروشی که در استان انجام می‌شود آیا بسیج سازندگی برنامه‌ای برای راه‌اندازی صنایع تبدیلی دارد؟
هنری: در مشاغل خرد با توجه به پتانسیل موجود در هر منطقه از ایجاد صنایع تبدیلی حمایت می‌شود. به عنوان مثال در سال گذشته زرشک تازه به وسیله دستگاه دان‌کن زرشک که توسط یکی از مخترعین استان اختراع شده است در همان روز در بازار تهران عرضه شده بود و یا در شهرستان فردوس در بحث سنگ‌های قیمتی فردی به شکل نهاد واسط کارگاهی و شرکتی را ذیل عنوان گوهرتراشی وگوهرشناسی ایجاد و سنگ‌ها را نیز شناسنامه‌دار کرده است و با فرآوری سنگ‌های زینتی که در حالت خام قیمت چندانی نداشتند توانسته تاچندین دلار برای یک فرآورده این نوع سنگ‌ها ایجاد درآمد کند.

برنامه‌های بسیج سازندگی برای اجرایی کردن شعار سال را بیان کنید؟
ایجاد صندوق‌های قرض‌الحسنه حول محور مساجد
هنری: یکی از موضوعات مورد تاکید مقام معظم رهبری در تبیین شعار سال۹۷ ورود مردم به حوزه اقتصاد و کمرنگ کردن نقش اقتصاد دولتی می‌باشد؛ در همین راستا بایستی در بلندمدت مردم آموزش ببینند و روحیه کار گروهی در آن‌ها تقویت گردد تا محور اصلی فعالیت‌های اقتصادی شوند. درهمین خصوص ایجاد صندوق‌های قرض‌الحسنه حول محور مساجد انجام که افرادی برای تسهیل‌گری وآموزش در همین زمینه تربیت شده‌اند.
تفاوت اصلی که در این مدل برای ایجاد اشتغال و حل مشکلات اقتصادی مشاهده می‌شود کاملا مردمی بودن آن و عدم دخالت ادارات در صدور انواع مجوزات است. تمایز این مدل با مدل غربی سرمایه‌گذاری این است که در مدل غربی یک فرد سرمایه‌گذاری می‌کند و افراد دیگر به نوعی نیروی کار او محسوب می‌شوند اما در مدل اسلامی آن افراد توانمند شده و با تشکیل یک صندوق قرض‌الحسنه همه افراد سرمایه‌گذار بوده و از سود تولیدشده استفاده می‌نمایند.